Zwart en wit zijn twee niet-bestaande kleuren. Dat zie je niet, maar je merkt het voortdurend. Zodra iets klip en klaar is, wordt de vraag naar eventuele grijstinten gevraagd. Voor velen leidt zulke tegenspraak tot glijdende schalen en heilloze wegen. Ook vertegenwoordigers van de Kerk kennen het hedendaagse wat-als-isme maar al te goed. Je kan debatten over abortus, euthanasie of echtscheiding niet voeren, zonder dat er doorgevraagd wordt. “Maar, wat als…?”
Het móet over de onontbindbaarheid van het huwelijk gaan. Ja?
Afgelopen zondag hoorden we in de eerste lezing over de schepping van de vrouw die eindigde met een conclusie die dit scheppingsbericht betrok op meer dan slechts onze oervader en -moeder: “Zo komt het dat een man zijn vader en moeder verlaaten zich zo aan zijn vrouw hecht dat zij volkomen één worden.” (Gen. 2, 24). Jezus haakte hierop in: “Maar in het begin, bij de schepping, heeft God hen als man en vrouw gemaakt. Daarom zal de man zijn vader en moeder verlaten om zich te binden aan zijn vrouwen deze twee zullen één vlees worden. Zo zijn zij dus niet langer twee, één vlees als zij geworden zijn. Wat God derhalve heeft verbonden, mag een mens niet scheiden.” (Mc 10, 6-9). Volgens een mediapriester van het Bossche bisdom gaat het “onmiskenbaar over het huwelijk en het absolute verbod van Jezus op echtscheiding tegen de gewone oudtestamentische praktijk in.” Volgens hem kan “niemand daar omheen”. Hij vindt dat een “predikant in een katholieke Kerk vandaag tegen de gangbare seculiere tendens [moet] preken over de onontbindbaarheid van het huwelijk en het christelijke en kerkelijke verbod op echtscheiding.” De gewijde ambtsdrager is kritisch op de preek die tijdens de tv-mis op NPO2 is uitgezonden. Is die kritiek terecht? Ik denk dat het anders kan en… dat dit mag.
God-met-hen/ons
Het huwelijk is iets moois. Zeker het katholieke huwelijk, dat inmiddels zo anders is dan de meeste huwelijken van onze tijd. Deze katholieke visie op het huwelijk is het verkondigen waard. We weten immers dat God mensen tot het huwelijk roept. Vervolgens is-God-met-hen als zij elkaar trouw beloven voor het altaar. Tenslotte blijft Hij niet achter in de Kerk, maar vergezelt Hij de pasgetrouwden doorheen hun huwelijksleven. Ja, er zullen moeilijkheden zijn. Kwade dagen, in plaats van goede. Ziekte, in plaats van gezondheid en armoede in plaats van rijkdom. Toch weten zij - en wij! - dat God hen tot elkaar riep en dat Hij sindsdien met hen is en bij hen blijft.
Ieders roeping is dezelfde
Als gedoopten zijn wij geroepen en hebben wij hetzelfde, door God gegeven doel - niet te verwarren met ‘lot’ of, erger: ‘noodlot’. Deze bestemming is de hemel, waar God wil dat we met Hem zijn. Wij, allemaal. Bij iedere mens heeft Hij dan ook het verlangen daarnaar in het hart gelegd. De vraag is: hoe komen we daar?
Het huwelijk als leerschool op weg naar ieders doel
Dat brengt me op een tweede vorm van roeping. Wat is de primaire relatie waardoor ik die persoon wordt die uiteindelijk thuiskomt in het Vaderhuis en dus ‘heilig’ word? Het huwelijk is hiervan een voorbeeld. Het huwelijk is de route naar de hemel. Daarom trouwen katholieken in de kerk, vóór het altaar van de Heer: het is een manier om Jezus te volgen, om leerling van de Heer te worden. Het is dezelfde reden waarom onze priesters in de Sint-Jan worden gewijd en niet op een strand, in een bos of op een andere plaats die de wijdeling goeddoet. Het gaat namelijk niet om hen c.q. hem. Het gaat om de wijze waarop Christus je roept Hem te volgen en te dienen in de Kerk. Als gehuwden, als priester of anderszins godgewijd. Geen enkele roeping gaat om de mens of diens zelfvervulling. Ja, tot op zekere hoogte mag het goed of zelfs leuk zijn. Helemaal prima en uitermate gezond natuurlijk. Het mag makkelijk zijn en vanzelf gaan, zeker in relaties voor het leven. Toch is hier goed te weten dat we als christenen geroepen zijn ons kruis op te nemen, andermans kruis mee te dragen en daarin te volharden. God heeft ons dáártoe immers geroepen. Ook in het huwelijk geldt: het is niet ons doel, dat is God zelf.
Roeping. Makkelijk is anders
God vraagt gehuwden niet om alles te verkopen en naar de andere kant van de wereld te gaan om volslagen vreemden te bekeren tot het christendom. Hij vraagt ons te (blijven) houden van de persoon van wie we al het meeste houden, maar op de manier waarop Hij haar of hem liefheeft. Onvoorwaardelijk dus. Onwaarschijnlijk mooi, toch? En makkelijk, nietwaar? Nee, niet per se. Integendeel. Maar het is onze roeping. God is erbij, ook in tijden van beproeving en andere tegenslagen. Die zijn overigens niet voorbehouden aan gehuwden. Ook diakens, priesters, bisschoppen, zusters, broeders en gewijde maagden krijgen het voor hun kiezen. Toch vinden allen hun ultieme vervulling als zij hun roeping leven, dagelijks waarmaken, al kost het veel of alles.
Geen boterbriefje nodig, vindt ook de Kerk
De mensen van nu zeggen vaak dat zij geen boterbriefje nodig hebben om te bewijzen dat zij van een ander houden. De Kerk is het daarmee eens. Zij reduceert het huwelijk tussen man en vrouw dan ook niet tot een contract, waarin het gaat om de uitwisseling van goederen en/of diensten onder bepaalde (wettelijke) voorwaarden. Voor wat hoort wat, als het ware. Vertaald naar huwelijken klinkt dat als: “Als jij van mij houdt, houd ik van jou. Als jij trouw bent aan mij, blijf ik jou trouw. Maar als jij dat niet bent… hoef ik het ook niet te zijn.” Maar voor katholieken geldt dat het huwelijk geen contract, maar een verbond is. Dat is wezenlijk anders. Het gaat om relaties, de uitwisseling van personen, als het ware. God sluit geen contracten, maar zegt: “Ik ben jullie God, jullie zijn mijn volk; Ik ben de herder, jullie Mijn kudde.” (Vgl. Ps. 95). Er is sprake van onvoorwaardelijk liefde. Zo stappen mensen ook met elkaar het huwelijksbootje in. Zonder voorwaarden, maar met elkaar en… met de God-de-er-is-en-blijft.
Stormen doorstaan
Jezus volgen is geen weg zonder risico’s, pijn of teleurstelling. Het kan zwaar zijn, bijvoorbeeld als een kinderwens niet vervuld wordt of je gezin voor hete vuren komt te staan. Maar omdat zij hun relatie op de vaste grond van het geloof hebben gebouwd, trotseren zij - samen! - alle mogelijke stormen (vgl. Mt. 7, 24-25). Alles goed doen voorkomt de regen en de storm niet, maar wel dat je huwelijksbootje schipbreuk lijdt en roemloos vergaat. Jezus maakt namelijk waar dat Hij de God-met-ons is. Hij is “de aanvoerder die hen redt, niet dan door lijden tot de voleinding bracht” (Heb. 2, 10b).
Houd de aandacht voor de ander vast
God verlaat ons niet. Ondanks alle teleurstelling is er te allen tijde hoop. Het is daarom belangrijk dat mensen die elkaar trouw beloven beseffen dat zij blijven groeien. Dat is goed, mits zij niet uit elkaar groeien. Aandacht voor de ander is hierbij wezenlijk. Als deze verslapt of vermindert, is het ‘alle hens aan dek’. Het is nodig elkaar dagelijks echt te zien en in de ogen te kijken. Letterlijk. Oogcontacttijd. Er is geen verschil tussen liefde en échte aandacht. Hoe maak je er kwali-tijd van, zodat een kwartier ‘eeuwigheidswaarde’ krijgt?
Begin met Christus
God roept mensen tot elkaar. God is erbij. Hij laat mensen niet aan hun lot over. Wat helpt is verliefd worden op Jezus Christus, Hem aandacht geven en een relatie met Hem opbouwen. Dat kan in de eucharistie, in de aanbidding, maar ook thuis. Het is een kwestie van willen, tijd vrijmaken en door bij Hem te zijn ook tot jezelf te komen: bewust van je eigen roeping en doel. Geen noodlot. God is ons ‘lot’. Een relatie met Hem opent de wegen naar en in de Kerk. Laat er 'synodale' priesters en overige gedoopten (!) zijn die mensen op die weg naar Degene Die de Weg is begeleiden.
AM
